Sztuka operatorska - światło
Pierwszy element, na
który warto zwrócić uwagę omawiając temat światła to tzw. temperatura
barwowa. Według naukowej definicji "ciało doskonale czarne... bla,
bla, bla... ogrzane do temperatury... bla, bla, bla... emituje... bla,
bla, bla, bla, bla..." - generalnie chodzi o to, że w filmie i telewizji
barwę światła określa się często w tzw. Kelwinach. Najczęściej możecie
spotkać się z temperaturą barwową kupując film do aparatu fotograficznego
lub pracując z kamerą wideo. Zwróćcie uwagę na schematyczne rysunki "żarówki"
i "słoneczka", określenia: "indoor" i "outdoor"
lub wręcz napisy: "3200K" i "5600K". Wszystko to dotyczy
właśnie temperatury barwowej i sprowadza się do tego, że - najprościej
mówiąc - standardowe, żarowe światło telewizyjne jest pomarańczowe (3200K),
a światło słoneczne i światło lampy błyskowej: niebieskie (5600K). Kolorowe
filmy do aparatów fotograficznych (oraz wszelkie taśmy filmowe) rozprowadzane
są najczęściej w tych właśnie dwóch standardach. 3200K i 5600K są również
fabrycznymi ustawieniami tzw. "balansu bieli" w kamerach wideo.
Po co to wszystko? Po to, by uniknąć niepożądanych przebarwień na realizowanym
materiale. Jeśli na przykład filmujemy w słonecznym plenerze kamerą ustawioną
na 3200K ("żarówka" lub "indoor"), to cały materiał
będzie obrzydliwie sino - niebieski. Odwrotnie: ustawienie 5600K ("słoneczko",
"outdoor") przy żarowych reflektorach zabarwi film na pomarańczowo.
W bardziej profesjonalnych kamerach wideo najpewniej jest "wystroić
kamerę" przed rozpoczęciem zdjęć w nowych warunkach. Polega to na
ręcznym ustawieniu ("zaprogramowaniu") standardu bieli przy
konkretnym świetle. Z zewnątrz wygląda to mniej więcej tak, że jeden facet
stoi przed obiektywem trzymając białą kartkę, a drugi celuje kamerą w
tę kartkę starając się wypełnić nią (kartką) cały kadr i przełącza jakieś
guziczki. Niestety opcja "strojenia" dostępna jest - jak wspomniałem
wyżej - tylko w tych bardziej profesjonalnych kamerach. Pocieszający jest
fakt, że dostępne obecnie programy edycyjne (nawet te najprostsze) dają
możliwość skorygowania błędów ekspozycji, ale o istnieniu czegoś takiego,
jak temperatura barwowa warto wiedzieć choćby po to, by oszczędzić sobie
niepotrzebnej pracy.
Przy okazji ciekawostka: wiedza o temperaturze barwowej jest m.in. wykorzystywana
przy tworzeniu bardzo kiedyś popularnego efektu "nocy w dzień"
(zwanego też "nocą amerykańską"). Efekt ten polega na filmowaniu
w plenerze (w dzień) przy temperaturze barwowej 5600K (lub więcej) taśmą
dostosowaną do 3200K (lub kamerą wideo ustawioną na "żarówkę").
Jednocześnie przymykamy obiektyw o jedną lub dwie przesłony (można więcej,
jeśli wola), w oknach widocznych w kadrze budynków zapalamy mocne, żarowe
lampy, przejeżdżające przed kamerą samochody muszą mieć włączone światła,
itp. W efekcie finalnym uzyskujemy bardzo realistyczne złudzenie nocy,
choć zdjęcia realizowaliśmy w ciągu dnia - jest to, jak się łatwo domyślić
bardzo praktyczne - choćby ze względu na uniknięcie konieczności trzymania
aktorów i kosztownej ekipy filmowej na planie przez całą noc.
Przejdźmy teraz do oświetlenia planu. Na początek opiszę trzy podstawowe
rodzaje światła (klasyfikacja wg ustawienia lamp względem oświetlanego
obiektu): rysujące, wypełniające i kontrowe.
Światło
rysujące
Główne, podstawowe światło, które - jak sama nazwa wskazuje - "rysuje"
oświetlany obiekt w sposób zależny od wizji operatora obrazu. Oto przykłady
uzyskiwania rozmaitych efektów za pomocą zmiany ustawienia światła rysującego:
