SCENARIUSZ
Sceny.
Znając wszystkie wątki, bohaterów oraz ogólną konstrukcję całej akcji
wraz z punktami przełomowymi, możemy przystąpić do wymyślania poszczególnych
scen. Scena to najmniejszy element każdego scenariusza. Długość jej trwania
uzależniona jest od czasu pobytu kamery w danym miejscu, lub od zmian
ilości osób w danej scenie występujących. Innymi słowy - nowa scena zaczyna
się, gdy akcja przenosi się w inne miejsce, lub gdy np. do pokoju wchodzi
nowa postać.
Przy wymyślaniu poszczególnych scen bardzo sprawdza się pewien patent,
polegający na zapisywaniu kolejnych pomysłów na luźnych karteczkach. Karteczki
te można potem dowolnie układać, przestawiać i łączyć, uzyskując czasem
niespodziewanie ciekawe efekty.
Tworząc sceny należy unikać bezsensownych zbiegów okoliczności - wszystko
powinno być logicznie wytłumaczalne i przemyślane. W przeciwnym razie
widz natychmiast wyłapie amatorszczyznę, niedopracowanie i naiwność scenariusza.
Wyjątek stanowią tu pewne komedie sytuacyjne, w których zbiegi okoliczności
są głównym motorem napędzającym całą akcję.
Idąc dalej: należy pamiętać, że między najbardziej dynamicznymi scenami
potrzebne są - choćby krótkie - "oddechy", czyli sceny spokojne.
Pozwalają one widzowi zebrać siły na przyjęcie kolejnej dawki adrenaliny.
Z drugiej strony konstruowanie filmu wyłącznie ze scen bardzo szybkich
powoduje, że widz po jakimś czasie przestaje odbierać dynamikę jako dynamikę
i zaczyna się po prostu nudzić. Właściwy rytm narracji jest więc przy
pisaniu scenariusza niezwykle ważny.
Kiedy już skończymy konstruowanie naszej opowieści, warto jeszcze przed
przystąpieniem do pisania przedstawić ją kilku znajomym, rodzinie, kolegom
- w formie czysto werbalnej. Późniejsza rozmowa ze słuchaczami pozwoli
nam ustalić, czy nasza historia jest czytelna i zrozumiała, czy występujące
w niej osoby są wiarygodne i przekonywujące, czy zawiązanie akcji jest
na tyle interesujące, że od razu przykuwa uwagę, czy główny konflikt jest
wystarczająco wyraźny, czy kulminacja jest dość atrakcyjna, czy rozwiązanie
akcji ostatecznie wyjaśnia wszystkie sprawy i wreszcie - czy opowieść
tworzy logiczną całość. Taki sprawdzian pozwoli uniknąć późniejszych rozczarowań
i irytacji, wynikających z konieczności gruntownego przerabiania absolutnie
niestrawnego, a opłaconego wieloma godzinami stukania w klawiaturę scenariusza.
Nie sposób w krótkim artykule poruszyć wszystkich, niezwykle złożonych
aspektów tworzenia atrakcyjnego tekstu, który zapewni planowanemu filmowi
zamierzony sukces. Na koniec przedstawię więc jeszcze tylko jeden, bardzo
istotny element, jakim jest:
Struktura scenariusza.
Rozpoczynając pisanie należy pamiętać o zawarciu w scenariuszu wszystkich
informacji istotnych dla dalszych etapów produkcji filmowej. Na początek
trzeba określić numer sceny, miejsce akcji, porę dnia, osoby występujące
w scenie oraz w paru słowach to, co się w danej scenie dzieje. Dalej w
miarę potrzeby umieszczamy dialogi - zawsze najpierw zaznaczając, która
osoba w danej chwili mówi, oraz kolejne elementy akcji, czyli w tym wypadku
znów: "to, co się dzieje". Niezwykle ważny jest tu sposób opisywania
akcji: w scenariuszu WSZYSTKO DZIEJE SIĘ W CZASIE TERAŹNIEJSZYM - Star
Factor IDZIE korytarzem, Żaba ŚMIEJE SIĘ złowrogo, Agenci jednym ruchem
WYCIĄGAJĄ broń. Poniżej zaprezentuję na przykładzie "Stars in Black"
jeden ze sposobów graficznego rozmieszczenia poszczególnych elementów
scenariusza.
Scena 1.
Z czerni wyłaniają się spływające w dół kadru strumienie cyfr. Ruch podkreślony
jest dźwiękowym efektem elektronicznych pisków. W pewnym momencie w tle
pojawia się oświetlona do połowy nieruchoma twarz STAR FACTORA. Zza kadru
padają słowa:
STAR
FACTOR
(off)
Nazywam się Stanisław Mąderek...
Tekst podkreślony zostaje pojawiającym się w kadrze napisem "Stanisław Mąderek".
STAR
FACTOR
(off)
... przedstawiam parodię zwiastuna filmowego.
Napis "Stanisław Mąderek" powoli znika, kamera gwałtownie wjeżdża w strumień spływających cyfr.
Scena 2.
Z czerni wyłania się roziskrzony gwiazdami Kosmos. Po chwili zza kadru
wlatują z muzycznym towarzyszeniem fanfar kolejne fragmenty tytułu: Stars
in Black, odlatując w przestrzeń. Niespodziewanie rozlega się głośny huk
- muzyka gwałtownie się urywa, z oddali wyłania się rozpędzony wir, a
w ślad za nim trzy statki kosmiczne.
Scena 3.
POKÓJ MISTRZA. NOC. Za oknem widoczny Księżyc w pełni. Pochylony MISTRZ
- starzec ubrany w podarty, płócienny habit, gwałtownie podnosi głowę.
MISTRZ
Imperium atakowa Ziemia!
Scena 4.
KOSMOS, kontynuacja Sceny 2. Od macierzystych statków odrywają się trzy
niewielkie lądowniki. Lecąc w stronę widocznej w oddali Ziemi mijają skryty
w mroku Księżyc i stary, zniszczony drogowskaz z napisem: "Ziemia
- 400000 km, Księżyc - 500 km".
Scena 5.
WNĘTRZE STATKU. W tle, za ogromnym oknem widoczna jest Ziemia. Kamera
podjeżdża na wózku do znajdującego się przed oknem HOLOGRAMU.
HOLOGRAM
Shaka Zulu!
U dołu ekranu pojawia się tłumaczenie tekstu: "Zniszczymy ich", HOLOGRAMEM wstrząsają zakłócenia, pojawia się na nim obraz kontrolny TVP.
HOLOGRAM
Hakuna Matata!
Z lewej strony kadru
pojawia się ognista kula odsłaniając kolejne tłumaczenie - napis "Ogniem
i Mieczem", stylizowany na czołówkę filmu o tym tytule. Unoszący
się z napisu dym zasłania kadr.
PRZENIKANIE
Nie będę przytaczał całego scenariusza, bo nie o to tu chodzi. Podsumowując: zaprezentowałem podstawowe, według mnie najistotniejsze - jak na początek - informacje dotyczące pisania scenariuszy. Wiem, że nie poruszyłem ogromnej ilości ważnych spraw, ale od tego są potężne, specjalistyczne książki.